Author: Վաղարշակ Հայրապետյան

Առաջադրանքներ:

Ինչի մասին է տեքստը:
1. ընտանիքը դաժանաբար տնից դուրս էր արել փոքրիկին:
2. փոքրիկ տղան շատ էր սիրում ջերմությունը:
3. ընտանեկան սերն ու ջերմությունը ամեն ինչից կարևոր են:
4. աշխարհում շատ աղքատներ կան:

Ինչպես է դիմում տղան արևին:
1. տաք, ջերմացնող, հոգատար,
2. անուշ, բարի, կարմիր
3. այրող, վառ, կարմիր
4. անուշՙ լուսաշող, ժպտուն:

Տեքստում ինչ իմաստով է գործածվել ցրտի ու քամու բերանը ձգել  արտահայտությունը:
1.պատժել
2. փորձության ենթարկել
3. վախեցնել
4. անուշադրության մատնել

Տեքստի 1-ին հատվածից գտիր աղքատ բառի հականիշը: հարուստ

Տեքստի 2-րդ հատվածից դուրս գրիր համարձակ բառի հոմանիշը: անվախ

Տեքստի 2-րդ հատվածից դուրս գրիր վերջածանցավոր բառերը:Քաղցած, հրճվանք, ուրախություն, ճամփորդ, Հաստատուն, հաչոց, մոտիկ

Տեքստի 1-ին հատվածից դուրս գրիր փոխաբերական իմաստով գործածված արտահայտությունները: Նոր էր բացվել գարունը, մոտակա սարերը կանաչին էին տալիս, և գարնան անուշ արևը բարի աչքերով էր նայում ամենքին, Արևը սահեց անցավ սարի մյուս կողմը:

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Գտե՛ք հարաբերությունը.

• ա․ 3-ի և 5-ի     =3/5
•   բ․ 43-ի և 8-ի     =43/8
• գ․ 95-ի և 320-ի =95/320=19/64
• դ․ 300-ի և 20-ի     =300:20=15
• ե․54-ի և 23-ի =54/23
• զ․ 37100-ի և 12-ի 37100/12= 9275/3

2)ABC եռանկյան պարագիծը 64 սմ է, իսկ DEF եռանկյանը՝ 36 սմ։ 

բ) Գտե՛ք DEF եռանկյան պարագծի հարաբերությունը ABC եռանկյան պարագծին։ Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ հարաբերությունը։ 64/36 =16/9

 Դա նշանակում է, որ ABC եռանկյանը ավելի մեծ է DEF եռանկյանի նկատմամբ, և մենք կարող ենք նաև ասել, որ ABC եռանկյան յուրաքանչյուր կողմը մոտավորապես (16/9) անգամ ավելի երկար է, քան DEF եռանկյան համապատասխան կողմերը:

3)50 կգ կարմիր ներկն արժե 75000 դրամ, իսկ 85 կգ սպիտակ ներկը՝ 123250 դրամ։ Ո՞ր ներկի գինն է ավելի բարձր։ 123250:85=1450 75000:50=1500 սպիտակ ներկի գինն ավելի բարձր է քան կարմիր ներկինը

4)Մի շրջանում, որի տարածքը 5000 կմ2 է, բնակվում է 275000 մարդ, իսկ մյուսում, որի տարածքը 7500 կմ2 է՝ 360000 մարդ։ Ո՞ր շրջանում է բնակչության խտությունը (շրջանում բնակվող մարդկանց քանակի հարաբերությունը նրա մակերեսին) ավելի մեծ։ 275000:5000=55 360000:7500=48 5000կմ2-ում ավելի շատ է քան 7500կմ2-ում

Տնային առաջադրանքներ

1)Գտե՛ք հարաբերությունը.

• ա․ 6-ի և 32-ի=6:32= 3;16
•       բ․ 12-ի և 37-ի=12:37
•   գ․ 507-ի և 1049-ի=507:1049

2)ABC եռանկյան պարագիծը 64 սմ է, իսկ DEF եռանկյանը՝ 36 սմ։ 

ա) Գտե՛ք ABC եռանկյան պարագծի հարաբերությունը DEF եռանկյան պարագծին։ Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ հարաբերությունը։

64/36 =16/9 Դա նշանակում է, որ ABC եռանկյանը ավելի մեծ է DEF եռանկյանի նկատմամբ, և մենք կարող ենք նաև ասել, որ ABC եռանկյան յուրաքանչյուր կողմը մոտավորապես (16/9) անգամ ավելի երկար է, քան DEF եռանկյան համապատասխան կողմերը:

3)Մեկ աշխատանքային օրում, որը տևում է 8 ժ, խառատը պատրաստել է 384 մանրակ։ Գտե՛ք մանրակների քանակի հարաբերությունը դրանք պատրաստելու ժամանակին։ Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ հարաբերությունը։ 384:8=48 դա նշանակում է որ Խառատը 1-ժամում պատրաստում է 48-մանրակ:

Լրացնել հետևյալ առածներում բացթողնված բառերը` դրանք ընտրելով տրվածներից:
Ծանր, պաղ, լավ, սև, անպտուղ, անուշ, զորավոր, շիտակ, արդար, ոսկե, լավ:

Լեզու կաանուշ— է, լեզուն կա` լեղի:
արդար— յուղը ջրի տակ չի մնա:
Սպիտակ փողը —սև օրվա համար է:
Խելքը ոսկե— թագ է, ամեն մարդու գլխին չի լինում:
անպտուղ— ծառին քար գցող չի լինի:
Հեռավոր սուրբը զորավոր— կլինի:
—ծանր քարը իր տեղում կմնա:
լավ— աղջիկը յոթ տղա արժե:
շիտակ— խոսքը հանաքով կասեն:
լավ—  հնձվորը դաշտում  էլ կհնձի, սարում էլ:
պաղ— ապուր, շան կերակուր:

Հետևյալ առածների մեջ կետերի փոխարեն գրել նշված բառերի  հականիշները:
ջահել— աչքով աղջիկ առ, ահելի աչքով`ձի:
Գիտունի հետ քար քաշի, տգետի— հետ փլավ մի կեր:
Ծամը երկար, խելքը` կարճ—:
Թոկի երկարն է լավ, խոսքի`կարճը — :
Գիժը մի քար գցեց ծովը, հազար խելոք— չկարողացան հանել:
Խոսքը մեծին, ջուրը`փոքրին —:
Փորձված թանը անփորձ— մածունից լավ է:
Սև սիրտ, սպիտակ— ատամ:
Մինչև հաստը— բարակի, բարակի հոգին դուրս կգա:
Թանկից էժանը— չկա:

Տրված տեղանուններից -ացի, -յան և -ական ածանցներով կազմել նոր բառեր::

Սև ծով, Փոքր Ասիա, Նոր Զելանդիա, Միջին Ասիա, Հարավային Ամերիկա, Արևմտյան Եվրոպա, Խաղաղ օվկիանոս, Հարավային Կորեա:

Սև ծովյան, Փոքր Ասիական, Նոր Զելանդիացի, Միջին Ասիական, Հարավային Ամերիկացի, Արևմտյան Եվրոպացի, Խաղաղ օվկիանոսյան, Հարավային Կորեական:

Կետերի  փոխարեն գրել համապատասխան  ածանցները:

ան—կենդան, —դժկամ, —ան խոսկան, —տգետ, հայրիկ—, կիսատ—, փառավոր—-, վայրի—-, աղի—, արևելյան—, եռանդուն—, ազդու—, դողդոջուն—, հնչուն—, համով—

1.Որտեղ պետք է, կետի փոխարեն յ գրի՛ր: Ո՞ր դեպքում գրեցիր յ-ն:

Հա.ացք, հա.ելի, հո.ակապ, մի.ացում, ձի.արշավ, տի.եզերական, փակե.ի, կա.արան, խաբե.ություն, է.ի, գնա.ի, բու.եր, տղա.ի, Մարո.ի:

Հայացք, հայելի,հոյակապ, միացում, ձիարշավ, տիեզերական, փակեի, կայարան, խաբեություն, էի, գնայի, տղայի, մարոյի:

Յ գրեցի ա,ո ձայնավորներից հետո։

2.Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Շոշափեց ու տեսավ, որ խեղճ կենդանու. ողը.. կոտրվել է: (ող, ոխ)

.ոխը.. սրտում որ մնա, թույն կդառնա, կքայքայի սիրտը: (ող, ոխ)

Երբ երեկոյան հետ թռան, տեսան, որ իրենց .բույնը… գրավել է անծանոթ մի թռչուն: (բույն, բուն)

Մի քանի հոգի ձեռք-ձեռքի էին տվել ու փորձում էին գրկել հինավուրց ծառի վիթխարի .բունը..: (բույն, բուն)

Մոտակայքում ապրողներն այնքան են վարժվել.Վիկտորիայի.. շառաչին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

Տնեցիներն այնքան են վարժվել ..Վիկտորյայի. անտեղի լացուկոծին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

3.Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Քո չքնաղ ծաղկի բույրն… է ինձ այստեղ բերել: (բույր, բյուր)

Անթիվ ու բյուր… են աստղերը: (բույր, բյուր)

..Ասիան. երբևէ կհանգստանա՞ պատերազմներից: (Ասիա, Ասյա)

.Ասյան.. երբևէ կհանգստանա՞ իրեն այդքա՜ն հուզող մտքից: (Ասիա, Ասյա)

.Սոֆիան.. գեղեցիկ ու հյուրընկալ քաղաք է: (Սոֆիա, Սոֆյա)

.Սոֆյան.. գեղեցիկ ու նրբանկատ աղջիկ է: (Սոֆիա, Սոֆյա)

Պատասխանել հարցերին .

1.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում քայքայման։ Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով մեկ բարդ նյութից առաջանում են երկու կամ ավելի պարզ կամ բարդ նյութեր, կոչվում են քայքայման քիմիական ռեակցիաներ:
2.Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում միացման ։ Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է նոր բարդ նյութ, կոչվում են միացման
3.Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և թթվածնի։Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։ քայքայման քիմիական ռեակցիաներ:

Լրացուցիչ տնային առաջադրանք

Պատասխանել հարցերին

1.Բերվածներից որո՞նք են միացման ռեակցիա։
ա) C+O2 =CO2

բ)CH4=H2+C

գ)H2+S=H2S.

դ) FeS=Fe+S

2.Բերե’ք քայքայման ռեակցիայի օրինակներ։

FeS=Fe+S 2H2O→2H2+O2

3.Բերե’ք միացման ռեակցիայի օրինակներ։

H2+S=H2S C+O2 =CO2

1.Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը: կարճ. մարդ, խփում, թախտին
   2. Ի՞նչ  է  նշանակում  դերձակ  բառը. Կարուձև անող արհեստավոր:

3. Ո՞ր   դարձվածքի   իմաստն  է  սխալ  բացատրված.
ա/ գլուխը  դատարկ   —  հիմար, անխելք, տգետ
բ/ թև առնել  —  ոգևորվել, ոգեշնչվել
գ/ կողը  հաստ – համառ, կամակոր, ինքնասածի
դ/ ձեռք մեկնել —  ձեռքով անել, հեռանալ

4.Տրված  բառերից  ո՞րն  է  ածանցավոր.

      ա/ օրերից

      բ/  գլուխ                            

      գ/ թագավոր

       դ/ ոչինչ

5.Ի՞նչ  խոսքի  մաս  են  տեքստում ընդգծված  բառերը:

• Ածական-երկար, կամակոր, հնարագետ
• Բայ-ասում է,թաքցնում
• Գոյական-դերձակ,երկրի
• Դերանուն-նա։

6. Օգտագործելով  տրված  բառերը ̀ լրացրու՛  առած-ասացվածքները.

    ա/ Ծաղիկը   ____ծաղկին_______  նայելով  է  բացվում:

     բ/Թթու  է, թան  չի,  ամեն _____մարդու________ բան չի:

     գ/Մեջք –մեջքի  որ  տանք, ____սարեր________ շուռ  կտանք:

      դ/Արջից  վախեցողը  անտառ  __չի գնա_________:

   / սարեր, չի  գնա, մարդու, ծաղկին/

7. Ի՞նչն  է  ստիպում  թագավորին  նման հրաման  արձակել: Նրա քմահաճությունն ու կամակորությունը
8. Ի՞նչ  հնարամտության  է  դիմում  դերձակը:Դերձակը  գնում  է  մի  վերմակ  կարում,  դիտմամբ  էլ  մի  քիչ  կարճ  է  անում: Որպեսզի նա ասացվածքով մի լավ դաս սովորացնի թագավորին:

9. Ժողովրդական  ո՞ր  ասացվածքն  է  օգտագործված  տեքստում: ամեն  մարդ  իր վերմակի  համեմատ  պիտի   ոտքը  մեկնի:

1. Ի՞նչ են ուսումնասիրում ու բացահայտում հնագետները։ ժողովրդի մասին պատմող գրավոր հուշարձանները, հին մատյանները, լեզուն, ժողովրդական ստեղծագործությունը, Գործածված դրամները։
2. Գրի՛ր հին հայկական դրամահատության մասին։Մենք այն քիչ ազգերի թվին ենք պատկանում, ովքեր կարող են հպարտանալ իրենց այդքան հին դրամահատության պատմությամբ, որի ակունքները հասնում են մինչև Ք.ա. 8-րդ դար։ Հատկանշական է, որ իր աշխարհագրական դիրքով պատմական Հայաստանը գտնվում էր այն տարածքի, այն է՝ Փոքր Ասիայի արևմտյան մասում գտնվող Լիդիա պետության անմիջական հարևանությամբ, որտեղ Ք.ա. 8-րդ դարի վերջին – 7-րդ դարի սկզբում ոսկու և արծաթի բնական համաձուլվածքից (էլեքթրում) առաջին անգամ դրվագվել է մետաղադրամը:Հայաստանի տարածքում հայտնաբերված ամենահին մետաղադրամները մ․թ․ա VI-V դարերից են, գտնվել են Աքեմենյան, Միլեթյան և Աթենական արծաթե դրամներ։ Հայտնի է նաև, որ դեռևս մ․թ․ա․ IV դարում Հայաստանի Աքեմենյան սատրապներ Տիրիբազոսը և Օրոնտեսը իրենց դիմապատկերներով դրամներ են հատել։ Մետաղադրամները Հայաստանում մեծ տարածում են գտել հելլենիստական դարաշրջանի սկզբից, այսինքն՝ մ․թ․ա․ IV դարի երկրորդ կեսից։ Միջազգային առևտրի շնորհիվ Ալեքսանդր Մակեդոնացու արծաթե դրամները Փոքր Ասիայից և Միջագետքից թափանցել են հայկական շուկա։ Հելլենիստական ժամանակաշրջանին բնորոշ հայկական դրամների դիմերեսին, որպես կանոն, միապետի դիմապատկերն է, դարձերեսին՝ դիցաբանական խորհրդանիշներ և արքայի անունն ու տիտղոսը՝ հունարեն գրերով:Հին Հայաստանում շրջանառվող շատ դրամների վրա առկա են դիցաբանական պատկերներ, հայկական արքայատների՝ Երվանդունիների, Արտաշեսյանների, Արշակունիների ժամանակաշրջանների ոսկե, արծաթե, պղնձե դրամների վրա։ Երվանդունիների ժամանակաշրջանի (մ.թ.ա. VI-III դդ.) դրամների վրա հանդիպում են Արամազդի, Անահիտի, Վահագնի, նրանց հունական զուգահեռների՝ Զևսի, Աթենասի, Հերակլեսի և այլոց պատկերները։Ամենաշատ հայկական դրամներ հասել են Արտաշիսյան թագավորության ժամանակներից (մ.թ.ա. 189 – մ.թ. 1 թթ.)։ Սկսած Տիգրան Ա-ից ընդհուպ մինչև Արտաշիսյան արքայատոհմի կառավարման վերջը, դրամների թողարկումը չի դադարել։ Հայկական դրամների մի մասն էլ տարածված է եղել մոտակա երկրներում, հատկապես Տիգրան Մեծի (95-55 թթ.) թագավորության շրջանում, որի դրամները միջազգային տարադրամի դեր են ունեցել, իսկ նրանից հետո այնքան ընդունված ու օգտագործելի էին, որ շարունակում էին շրջանառվել ոչ միայն Հայաստանում, այլև հարևան երկրներում:

Դիտել տեսանյութը և մի քանի նախադասությամբ գրել ի՞նչ տպավորություն ստացաք նյութից։

Հին ժամանակներից մարդիկ օգտագործել են զարդեր օրինակ մերձավոր արևելքում գտնվել է մի խեցեվզնոց որը 120000 տարեկան է և համարվում է աֆրիկայից դուրս գտնված ամենահին զարդը: Մշակույթները ամենահին ժամանակներից օգտագործել են զարդեր: Նախնադարյան զարդերը պատրաստում էին խեցիներից,ոսկորներից և ձվի կեղևներց: Սոցիալական բարձր դիրք ունեցողները կրում էին ավելի շատ զարդեր օրինակ գտնվել է մի կնոջ մարմին որը կրում էր մի վզնոց պատրաստված 1667 ջայլամի ձվով պատրաստված ուլունքներից: Իրերը զարդերը պարզապես պերճանքի առարկաներ չէին այլ մեծ նշանակություն են ունեցել կրողների համար:

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1)Տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք գործողությունների հետևյալ հաջորդականությունը. 

բ) y թվից հանել 11 և տարբերությանը գումարել z թիվը,  (y-11)+z

դ) m թվին գումարել 5 և գումարը բազմապատկել n թվով (m+5) . n

2)Ենթադրենք` տրված է մի թիվ: Նշանակե՛ք այն որևէ լատիներեն տառով և տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք. v

ա) այդ թվի կրկնապատիկը, v.2=2v

բ) այդ թվի կեսը, v:2

3)Թվերի գրառումներում եղած տառերը փոխարինե՛ք թվանշաններով այնպես, որ ստացվեն ճիշտ անհավասարություններ. 

բ) 7X3 > Y93, X=3 Y=2

դ) X3 < 4X,  X=3

զ) 123X > 123Y, X=3 Y=2

ը) 4X5 > XY8։ X=3 y=2

4)Լրացրե՛ք աղյուսակը․

a	537	36	150	40	0	30
b	294	42	0	30	14	35
a+b	831	78	150	70	14	65
b+a	831	78	150	70	14	65

Լրացուցիչ(տանը)

1)Տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք գործողությունների հետևյալ հաջորդականությունը. 

ա) a թիվը բազմապատկել 4-ով և արտադրյալին գումարել 6,  (a . 4)+6

գ) 10-ը բաժանել a թվին և քանորդին գումարել 15-ի և b թվի արտադրյալը,  (10:a)+(15 . b)

2)Ենթադրենք` տրված է մի թիվ: Նշանակե՛ք այն որևէ լատիներեն տառով և տառային արտահայտության տեսքով գրի՛ առեք.  d

ա) այդ թվի կրկնապատիկը, d . 2=2d

բ) այդ թվի կեսը,  d:2

3)Թվերի գրառումներում եղած տառերը փոխարինե՛ք թվանշաններով այնպես, որ ստացվեն ճիշտ անհավասարություններ. 

ա) X73 > 455, X=3

գ) 944 > XYZ,  X=3 Y=2 Z=5

ե) X2Z > Y36, X=3 Z=5 Y=2

է) 976Y < X762, Y=2 X=3

4)Կատարե՛ք հաշվումները, եթե a = 3. 

ա) 3 ⋅ a + 386, =395

գ) (17 – a) ⋅ 3 =45

ե) (78 ։ a + 99 ։ a) ⋅ 5 =295

բ) 27 ։ a + 96 ։ a =41

դ) (6 ⋅ a + 3) ⋅ a =63

զ) a ⋅ 2 + a ⋅ 3 + a ⋅ 4=27

                                      Դաս 2

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1)Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը, եթե a = 7, b = 5. 

ա) 3 ⋅ a + 5 ⋅ b, =46

գ) (a – b) ⋅ 4 + a ⋅ b, =78

ե) (a – 7) ⋅ 8 + (b – 5) ⋅ 4, =0

բ) 10 ⋅ (a + b) ։ 3, =40

դ) 95 ։ b + 49 ։ a, =132

զ) (a – 7) ⋅ (b – 5)։ =0

2)Կարի արհեստանոցում կարել են 16 միանման վերարկու և մի քանի միանման կոստյում՝ օգտագործելով ընդամենը 100 մ 40 սմ գործվածք։ Մեկ վերարկուի համար օգտագործվել է 3 մ 35 սմ գործվածք, իսկ մեկ կոստյումի համար՝ 25 սմ-ով ավելի։ Քանի՞ կոստյում է կարվել։

16×335=5360սմ = 53մ60սմ

100մ40սմ-53մ60սմ=46մ80սմ

3մ35սմ+25սմ=3մ60սմ

4680սմ:360սմ=13կոստյում

3)A, B, C, D կետերը գտնվում են մի ուղղի վրա այն հաջորդականությամբ, որով նշված են։ |AB| = 4 սմ, |BC| = 8 սմ, |CD| = 6 սմ։ Գտե՛ք AC և BD AC=AB+BC=4+8+12սմ , BD=BC+CD=8+6=14սմ

Տնային առաջադրանքներ

1)Կատարե՛ք գործողությունները՝ թվերը գրի առնելով թվանշաններով, թվաբանական գործողությունները՝ համապատասխան նշաններով. 

ա) քառասուներեք ամբողջ յոթ տասներորդին գումարած տասնյոթ ամբողջ ութ տասնհինգերորդ,

43 7/10+ 17 8/15 =437/10 +263/15 =1837/30 = 61 7/30

բ) քսան ամբողջ ինը տասնչորսերորդից հանած տասներկու ամբողջ երեք յոթերորդ, 

20 9/14 – 12 3/7=289/14 – 87/7= 289/14 -174/14 =115/14 8 3/14

գ) վեց ամբողջ հինգ վեցերորդը բազմապատկած երկու ամբողջ երեք քառորդով, 

6 5/6 x 2 3/4 = 41/6 x 11/4 = 451/24 = 18 19/24

դ) երեսուն ամբողջ վեց քսանհինգերորդը բաժանած քսան ամբողջ երկու հինգերորդի։

30 6/25 : 20 2/5= 756/25 : 102/5 =3780/2550 =1 1230/2550

2)Թատրոնի տոմսարկղում վաճառվել են ներկայացման 156 մանկական և 98 մեծահասակի տոմսեր՝ 90000 դրամ ընդհանուր

արժեքով։ Որոշե՛ք տոմսերի գները, եթե մանկական տոմսը մեծահասակի տոմսից 3 անգամ էժան է։

1. 98 x 3 = 294

2. 156 + 294 = 450

3. 90000 : 450 = 200

4. 200 x 3 = 600

Պատ․՝ փոքրերինը 200, մեծերինը՝ 600։