Month: November 2022

Արփա, Արևելյան Արփաչայ, Արփանյալ, Արփաչայ, Ձորագետ, Ջերմ, գետ Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում և Ադրբեջանի Նախիջևանի Հանրապետության տարածքում, Արաքսի ձախ վտակը։

Սկիզբ է առնում Թեքսարի լեռների հորդառատ աղբյուրներից 3200 մ բարձրությունից։ Ջերմուկ քաղաքից թեքում է հյուսիս-արևելք և հոսում է Շարուրի դաշտով։ Վերին հոսանքում գետը դանդաղահոս է, բայց դեռ չհասած Ջերմուկին՝ դառնում է արագահոս և, ճեղքելով Վարդենիսի լեռնալանջերը, գահավիժում է անտառապատ խոր կիրճը։ Ջերմուկից ներքև Արփան հոսում է գալարումներով և իր ընթացքը մերթ արագ, մերթ դանդաղ շարունակում է մինչև Արենի գյուղը։ Ստորին հոսանքում Արփան բաժանվում է բազմաթիվ մեծ ու փոքր առուների և ամռան ամիսներին ամբողջովին օգտագործվում է դաշտերն ու այգիները ոռոգելու համար։ Արաքսի մեջ է թփվում Նախիջևանի Հանրապետության տարածքում։ Ընդհանուր առմամբ հոսում է հյուսիս-արևելք–հարավ-արևմուտք ուղղությամբ։

Երկարություն 128 կմ է (Հայաստանում 90 կմ), ջըրհավաք մակերեսը՝ մոտ 2600 կմ²։ Սնումը հիմնականում ձնաանձրևային է (57%), հորդանում է ապրիլ–հունիսին, առավել չափով՝ մայիսին։ Տարեկան միջին ծախսը՝ 21,6 մ³/վ (Արենի), հասնում է 22 մ³/վ, առավելագույնը՝ 146 մ³/վ, նվազագույնը՝ 6,2 մ³/վ։ Տարեկան հոսքը՝ 682 մլն․ մ³։

Վերին հոսանքում գտնվում են Ջերմուկ առողջարանը և համանուն ջրվեժը։ Ջուրն օգտագործվում է ոռոգման և էլեկտրաէներգիա ստանալու համար։ Այստեզ կառուցված են Բարձրունոյւ, Ազատեկի և Արփի ջրհան կայանները։ 1981 թ շահագործման է հանձնվել Արփա—Սևան ջրատարը, որի գլխամասում սաեղծվել է Կեչուտի ջրամբար թունելը։ Արփայի վրա կառուցված են Ջերմուկի, Ազատեկի, Եղեգնաձորի և Արենիի ՀԷԿ-երը։ 1979-83 թթ. գետի վրա՝ Գյումուշլու բանավանի մոտ, կառուցվել է մոտ 180 միլիոն ջրատարողունակությամբ ջրամբար։

Հնում սովորաբար կոչվեչ է Արփանյալ, իսկ վերին հոսանքը՝ Ջերմ։

Ագարակաձորի մոտ Արփայի վրա կանգուն է և բանուկ XIII դ կառուցված միակամար կամուրջը։

Վտակներից են՝ ձախ կողմից Դարբ, Գնիշիկ, աջից՝ Հերհեր, Եզեգիս, Ելփին։ Նախիջևանի տարածքներում Արփան սնում էն նրա Ջաղազուր, Յայջի և Ակոռի ոչ մեծ գետակները^[1][2]։

Մանրամասն նկարագրի՛ր, ապա նկարի՛ր խրճիթն ու տունը, որտեղ մեծացավ տղան:

• Խրջիթը գտնվում էր զմրուխտյա գետի ափին,փոքր էր իրա կողքը կար ջրաղաց: Այս խրճիթի մեջ կար լիքը սեր:
• Տունը շատ մեծ էր,ուներ շատ դահլիճներ այնտեղ էլ կար շատ սեր բայց տղու համար մի բան էր պակասում:

-Ո՞րն է պատմվածքի արտահայտած հիմնական իմաստը:

Այս պատմվածքի հիմնական իմաստը այն է որ հարստությունը ամեն ինչ չէ, ամենակարևորը ընտանիքն է և հայրենի տունը:

-Բլոգումդ գրի՛ր՝ ի՞նչ ընդհանուր բան կա «Երջանիկ խրճիթը»  և «Եղնիկը»  պատմվածքների միջև, ինչո՞վ են պատմվածքներն իրար նման:

Երջանիկ խրճիթը և եղնիկը պատմվածքների մեջ ընդհանուր կա կարօտը հայրենի տունի հանդեպ: Երկու պատմվածքներու մեջ էլ պատշգամբից նայում էին հեռու և երևակայում ու հիշում իրենց հայրենի տունը:

-Գրի՛ր խրճիթ, մանուկ, շքեղ, նազելի, շնորհալի, լուսավոր  բառերի հականիշները:

• խրճիթ-դղյակ
• մանուկ-երիտասարդ
• շքեղ-տգեղ
• նազելի-կոպիտ
• շնորհալի-ամշնորհք
• լուսավոր-մութ

Լրացնել բաց թողնված բառերը՝

Օվկիանոսները չորսն են՝ —խաղաղ——-, —Ատլանտյան————, —Հնդկական—— և ——Հյուսիսային սառուցյալ ——- օվկիանոսները: Ամենամեծը   խաղաղ———  օվկիանոսն է:

Ամենափոքրն ու ամենածանծաղը —Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսն է————-օվկիա­նոսն է:

—Սահարան——  աշխարհի ամենամեծ անապատն է:

—Նեղոսը——  աշխարհի ամենաերկար գետն է:

Օվկիանոսների ջրերով շրջապատված ընդարձակ ցամաքները կոչ­վում են —մայրացամաք————: Մայրցամաքները ——6— են՝ Աֆրիկա———, Ավստրալիա————, Անտարկտիկա——————, —Եվրասիա————, ——հյուսիսային Ամերիկա——-, —Հարավային Ամերիկա——: Ամենամեծը —Եվրասիան——- է:  Միակ մայրցամաքը, որը ծածկ­ված է հսկա սառույցի շերտով, —Անդարկտիկան———- է։ Այստեղ մշտական բնակիչներ չկան: Իսկ ամենափոքր մայրցամաքը —Ավստրալիան——— է:

Լրացնել բաց թողած բառերը

Ամենափոքր մայրցամաքը—Ավստրալիան————— է։ —Ավստրալիան———— միակ մայրցամաքն է, որի ողջ տարածքը պատկանում է մեկ պետության։ Այստեղ են բնակվում պարկավորները՝ կաթնասունները, որոնք իրենց ձագուկներին պահում են փորի վրայի պարկում։

Թռչուններից ամենամեծը —էմու ջայլամն է—————է, ամենագեղեցիկը՝ — դրախտահավը։————։

Ավստրալիայի արևելյան ափի երկայնքով ձգվող ——Մեծ արգելախութն—————աշխարհի ամենամեծ կորալյան խութն է։

Այս տարածաշրջանը ներառում է Ավստիալիան, — Նոր Զելանդիան—, —Պապուա Նոր Գվինեան- և հազարավոր կղզիներ, որոնք ձգվում են Խաղաղ օվկիանոսում:
Սա աշխարհի ամենանոսր բնակեցված շրջաններից է: Որոշ երկրներ կազմված են հարյուրավոր կղզիներից:

1. Հաշվի՛ր 11սմ կողմով քառակուսու պարագիծը և մակերեսը։ P 11×4=44սմ 11×11=121սմ քառ

2. Հաշվի՛ր 13դմ կողմով քառակուսու պարագիծը և մակերեսը։p 13×4=52դմ 13×13=169դմ քառ

3. Հաշվի՛ր 30սմ կողմով քառակուսու պարագիծը և մակերեսը։p 30×4=120 սմ 30×30=900սմ քառ

4. Հաշվի՛ր 19սմ կողմով քառակուսու պարագիծը։p 19×4=76սմ

5.  Հաշվի՛ր 3դմ կողմով քառակուսու մակերեսը։3×3=9դմ քառ

6. Հաշվի՛ր 11սմ կողմով քառակուսու պարագիծը։11×4=44սմ

7. Հաշվի՛ր 12սմ կողմով քառակուսու մակերեսը։12×12=144սմ քառ

8.  Հաշվի՛ր 7դմ կողմով քառակուսու մակերեսը։7×7=49դմ քառ

Կրկնում ենք․

9)7 տ 2 ց 60 կգ-ը արտահայտիր կիլոգրամներով։7000+200+60=7260կգ

10)Ո՞ր շարքում են թվերը դասավորված նվազման կարգով․

ա) 10, 20, 410, 570, 600

բ) 360, 340, 540, 100, 90

գ) 368, 358, 321, 101, 103

դ) 265, 112, 99, 89, 0

11)3455 > 34*5 արտահայտության մեջ աստղանիշի փոխարեն ո՞ր թիվը պետք է գրել, որ ստացվի ճիշտ անհավասարություն:

ա) 6

բ) 7

գ) 8

դ) 4

12) Հաշվիր գումարը`

• 50 սմ 6 մմ+12 սմ 9 մմ=63սմ 5մմ
• 7 ժ 35 ր+3 ժ 30 ր=11ժ 5ր
• 8 օր 16 ժ+2 օր 9 ժ=11օր 1ժ

13)Հաշվիր 3 սմ 5 մմ, 4 սմ 9 մմ և 4 սմ կողմերով եռանկյան պարագիծը։12սմ 4 մմ

14)Ո՞րն է այն հնգանիշ թիվը, որի միավորը 2 է, հազարավորը՝ 6, իսկ մյուս բոլոր թվանշանները՝ 3: 36332

15)Գտիր նվազելին, եթե հանելին 11 է, տարբերությունը՝ 36։ 36+11= 47

• Պատմվածքում կանաչով նշված բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրիր
• Զմրուխտյա-ջինջ մաքուր
• Ջրաղաց-Հացահատիկ աղալու ջրային աղաց՝ աղորիք:
• չիպուխ-ծխամորճ
• մացառ-Փշոտ թփաբույս:
• քարավան-Բեռնատար գրաստների (ձիերի, ուղտերի ևն)՝ բեռներ ու մարդկանց փոխադրող՝ սովորաբար երկար ճանապարհի (անապատի, տափաստանի ևն) համար կազմված խումբ:
• հովասուն- Հովացում բերող, սփոփիչ, մխիթարություն բերող:
• բուխարիկ- Վառարանի ծխնելույզ պատի միջով և երդիկում:
• երերուն-Երերացող, տարուբերվող:
• թևին է տալիս-ճթճթացնում է, ծափ է տալիս

Պատմվածքում  կապույտով նշված բառերի հոմանիշները գրի՛ր:

• մանուկ-Երեխա, մանկիկ
• սոսափում-Խշխշալ, խշալ
• շավիղ- ճանապարհ, ուղի, արահետ
• եզերք-Եզր, ծայր, սահման 
• ուղևոր-ճամփորդ, ճանապարհորդ
• շնորհալի- Տաղանդավոր, մեծաշնորհ
• շքեղ-Պերճ, փառահեղ, հոյակապ
• նազելի-Սիրուն, գեղեցիկ, չքնաղ
• աննկատ-Աննկատելի, աներևույթ, անտես, անտեսանելի
• անհայտացավ-Անհետանալ, աներևութանալ
• վերջալույս- Մայրամուտ, արևամուտ, իրիկնամուտ
• խրճիթ-Տնակ, հյուղ, հյուղակ
• ալևոր-Ծեր, ծերունի, ծերուկ
• առավոտ-Լուսածագ, լուսաբաց, արշալույս

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, ուսումնական հաստատություն Երևանում։ Իրականացնում է ամբողջական միջնակարգ (նախակրթական, հանրակրթական, ավագ), արհեստագործական, միջին մասնագիտական և լրացուցիչ կրթական ծրագրեր։ ՀՀ ԿԳՆ Երևանի ,Մխիթար Սեբաստացիե կրթահամալիրը հիմնադրվել է 1989թ. ՀՀ կառավարության որոշումով, Աշոտ Բլեյանի հեղինակային մանկավարժական նախագծով։

Կրթահամալիրն իրականացնում է պետական այլընտրանքային (հեղինակային) կրթական ծրագիր, որի ընթացքում կարևորվում է սովորողի և ուսուցչի համատեղ ստեղծական աշխատանքը։ ՏՏ-ները և օտար լեզուները գործածվում են առաջին դասարանից։ Սովորողի նախասիրությունը ուսումնական պլանով որոշված գործունեություն է, որն իրականացվում է լաբորատոր-մասնագիտական միջավայրում։

Կրթահամալիրում գործում են բազմաթիվ ակումբներ, որոնցից են Գիտակների ակումբը, Անգլախոսների ակումբը, Հայրենագիտական ակումբը, Տիեզերք ակումբը, Էկոլոգների ակումբը, Բուսաբանների ակումբը, Երիտասարդ քիմիկոսների ակումբը, TV ակումբը և այլն։

Ես շատ եմ սիրում մեր դպրոցը որովհետև այնտեղ զգում եմ ինչպես տանը, իմ օրը այնտեղ անցնում է շատ հետաքրքիր և չեմ ձանձրանում, առավոտները ուրախ եմ արթնանում : Շատ եմ սիրում որ այստեղ մենք դառնում ենք մեդիահմուտներ: Այստեղ մեր ուսուցիչները մեր հետ վարվում են որպես ընկերներ և այդ պատճառով էլ մենք մեր տնայինները անում ենք հաճույքով: Մենք դասերից բացի էլ ճամփորդությունների միջոցով սովորում ենք նոր բաներ և այցելում շատ տեղեր: